Leven in de woestijn Er zijn zandduinen zover je kan kijken. Overdag is de hitte er ondraaglijk en 's nachts is het er ijskoud. Regenen doet het er bijna nooit, soms jarenlang niet. En toch is er leven in de woestijn… Hoe overleven dieren en planten in zo'n vijandige omgeving?

OP ZOEK NAAR WATER!

	De oryx is een grote gazelle die in de woestijn leeft. Soms drinkt hij wekenlang niet. Hij voedt zich met tal van planten, die hem ook het nodige water verschaffen. Pas bij een temperatuur hoger dan 46°C begint hij te transpireren.
	In zandwoestijnen groeit de distelkomkommer. Deze plant is zeer rijk aan water. Hyena's kunnen er per dag wel een paar van eten. Zo nemen ze genoeg water op.
	Ook al regent het maar zelden, in de lucht zit altijd een beetje water. Sommige dieren zijn echte kampioenen geworden in het "druppeltjes water opvangen". De zwartlijfkever leeft in de Namib-woestijn in Namibië, Afrika. Hij loopt met zijn kop voorovergebogen. 's Nachts koelen zijn vleugels af en condenseert de waterdamp in de lucht op zijn vleugels. De waterdruppeltjes lopen rechtstreeks naar zijn mond. De zandadder condenseert water op zijn schubben en likt het dan op
	Neen, in de bult van een dromedaris zit geen water maar vet. Bij droogte kan de dromedaris het vet in water omzetten

VECHTEN TEGEN DE HITTE

Soms is het in de woestijn zo heet dat de meeste dieren er niet zouden kunnen overleven. Maar wie slaagt daar wel in… en hoe?

Woestijnvos, waarom heb je zo'n grote oren?

's Nachts is het in de woestijn veel minder warm dan overdag. Daarom zijn veel woestijndieren 's nachts actief. Zo jaagt de woestijnvos – die wel wat op onze vos lijkt – alleen maar 's nachts. Met zijn grote oren kan hij het kleinste geluidje van zijn prooien horen. Maar dat is nog niet alles. De woestijnvos zweet niet. Zijn overtollige warmte speelt hij kwijt langs zijn oren! Het harde schild van insecten, spinnen en schorpioenen weerkaatst de hitte. Ook de schubben van reptielen doen dat. Dankzij hun 'parasol' raken deze dieren niet oververhit. Jakhalzen en coyotes zoeken verkoeling door te hijgen, net als honden: de frisse lucht strijkt langs hun tong.

Waarom hebben woestijndieren lichte kleuren?

De meeste dieren die in de woestijn leven zijn beige. Bleke kleuren weerkaatsen de warmte goed. Donkere kleuren nemen de warmte juist op. Dat is ook een gouden tip voor mensen: wil je het niet te warm hebben in de zomer, dan kan je het best lichte kleren dragen. Maar er is meer: vaak hebben woestijndieren dezelfde kleur als de (zand)bodem. Een uitstekende manier om zich te camoufleren!

KOUDE WOESTIJNEN?

Ja hoor, die bestaan ook! Denk maar aan de Gobi-woestijn in Azië of aan Antarctica. Een woestijn is een leeg, uitgestrekt gebied met weinig planten en dieren, en vooral weinig regen. Het is dus niet de hitte die bepaalt of een gebied een woestijn is.

EEN ZOMERSLAAP

Je weet vast dat sommige dieren een winterslaap houden om aan de winterkou te ontsnappen. Wel, andere dieren houden een zomerslaap om de heetste periodes te ontlopen.

Tien maanden slapen

Sommige woestijn-schildpadden verschuilen zich tien maanden per jaar in hun hol. Als de regen komt, hebben ze twee maanden de tijd om wakker te worden, een partner te vinden en eieren te leggen. Ze moeten in die korte tijd ook genoeg eten en drinken om de tien volgende maanden in hun hol te kunnen overleven.

Een bloementapijt op een paar dagen tijd

Enkele dagen nadat de regen gekomen is, ontkiemen de honderden zaadjes in de woestijnbodem. De plantjes groeien en bloeien. Ze hebben maar een paar weken tijd om vrucht voort te brengen. Als er niet genoeg regen valt, zullen sommige zaadjes niet uitkomen. Ze kunnen jaren in de bodem blijven wachten op betere omstandigheden.

WANDELENDE WOESTIJNEN!

Inderdaad, elk jaar wordt de woestijn een beetje groter. En vaak is de mens daar de oorzaak van. Bijvoorbeeld omdat hij in de gebieden rond de woestijnen bomen kapt. Hij gebruikt het hout om zich te verwarmen of hij maakt plaats voor weiden om vee te houden. Het resultaat: niets kan de woestijn nog stoppen. Er bestaat nochtans een oplossing: bomen planten. Bomen vormen een natuurlijke barrière tegen de oprukkende woestijn.

EN DE MENS?

De mens is niet goed aangepast om in een woestijn te overleven. Als het 50°C of warmer is, kan een mens zonder water hoogstens twee dagen overleven. Toch leven er mensen in woestijnen. In Noord-Afrika trekken nomaden – bedoeïnen en toearegs – van oase naar oase, op zoek naar water en naar voedsel voor hun kudde. In het zuiden van Afrika en Australië leven de bosjesmannen en de aboriginals van de planten die ze plukken en van de jacht.