De dolfijnen

Dolfijnen… de prinsen van de oceaan

Bijna iedereen heeft een zwak voor dolfijnen... jij ook? Ze zien er dan ook hartveroverend uit met hun leuke snuit en guitige blik. Het zijn bovendien ook bijzonder intelligente dieren, die de mens al eeuwen fascineren. Reeds in de Oudheid werden er teksten geschreven en muurschilderingen en mozaïeken gemaakt over de capriolen en heldendaden van deze prinsen van de oceaan. Ze helpen graag vissers en hebben al menig mensenleven gered...
Dolfijnen : talloze soorten

Dolfijnen zijn zeedieren, meer bepaald walvisachtigen. Er bestaan wel 30 soorten dolfijnen. De bekendste hiervan is ongetwijfeld de tuimelaar (Tursiops truncatus), die jullie al vaak op tv gezien hebben. De grootste dolfiijn is de orka. De narwal, ook wel zeeëenhoorn genoemd, heeft een lange, gedraaide tand op zijn rostrum (een moeilijk woord voor snuit) staan. De kleinste zeedolfijn is de Hectordolfijn: hij wordt niet groter dan anderhalve meter. Sommige dolfijnen leven niet in de oceaan maar in zoetwater, zoals bv. de Gangesdolfijn: die leeft in ... de Ganges, een rivier in India.
 

Opstijgen om te ademen!

Net als alle andere zoogdieren hebben dolfijnen zuurstof nodig, die ze inademen via hun longen. Daarom moeten ze regelmatig naar de oppervlakte komen om in te ademen door het gat bovenop hun kop. Daarna houden de dieren als het ware hun adem in, wat behoorlijk lang kan duren: 20 minuten of voor de griend zelfs 1,5 uur!

Voortplanting

Na een zwangerschap van 10 tot 12 maanden (naargelang de soort), brengt een dolfijn één jong ter wereld. De andere dolfijnen van de groep beschermen het bevallende wijfje door rond haar de wacht op te trekken en roofdieren op een veilige afstand te houden. Jonge dolfijnen zijn zeer nieuwsgierige aagjes, die graag hun omgeving verkennen en daarbij wel eens een eindje van hun ouders durven wegzwemmen. Die moeten af en toe ingrijpen om te beletten dat een of andere haai hun jong te lijf gaat! Het dolfijnenjong blijft gedurende 4 tot 6 jaar in de buurt van zijn moeder, een hoop grootmoeders, tantes en andere ‘babysitters’. De hele familie Dolfijn past dus eigenlijk gezamenlijk op de jongen!

 

Sociale dieren

Dolfijnen leven in groep. In de oceanen zijn er immers geen schuilplaatsen om je te verstoppen als er gevaar dreigt, daarom is het veiliger in ‘clans’ te leven. Dolfijnen verlaten nooit hun clan, die wel honderden dieren kan tellen. Als ze zich verplaatsen doen ze dat in dichte rijen, de kleintjes in het midden, goed beschermd door de volwassen dieren. Als één van de dieren in nood is, aarzelen de anderen niet hem ter hulp te snellen. Dolfijnen zijn vrienden door dik en dun!

Dolfijnen zijn gek op spelen, lol maken in de golven, boten volgen... Soms springen ze tevoorschijn boven het zeeoppervlak. Dat doen ze als ze willen versnellen: lucht is immers minder dicht dan water (en remt dus minder af). Een tuimelaar kan een snelheid van wel 50km/h halen. Een mooie prestatie, niet?

 

Talenknobbel

Om zich te oriënteren en onderling te communiceren, brengen dolfijnen geluiden voort die wij niet kunnen horen. Het zijn ultrasone geluiden, die te hoog zijn voor onze oren. Andere dolfijnengeluiden horen we dan weer wel: klikjes en gekir. Al deze geluiden vinden hun oorsprong in de knobbel die zich op hun voorhoofd bevindt (ook wel eens ‘meloen’ genoemd omwille van de bolle vorm). Als een dolfijn een geluid ‘uitstuurt’, en dit ‘botst’ onderweg tegen een hindernis, wordt er een echo teruggestuurd. Zo weet de dolfijn dat er zich ergens een obstakel of prooi bevindt. Dit systeem noemen we echolokatie, en ook vleermuizen maken er gebruik van.

Wist je overigens dat elke dolfijn zijn eigen ‘roep’ heeft? Zodra hij ongeveer een jaar oud is kan elke dolfijn zich voorstellen dankzij een soort ‘vokale handtekening’: “Hallo, ik ben x, ik ben de zoon van y en hoor bij clan z.”. Ongelooflijk, niet?

 

En op het menu staat...


...vis, vis en nog eens vis: het lievelingsgerecht van de dolfijnen! Meestal jagen ze in groep en sommige soorten duiken wel tot 500 meter diep op zoek naar een prooi. Verder lusten ze ook wel inktvissen en schaaldieren.

 

Bedreigd

Dolfijnen zijn erg bedreigd. De zee waarin ze wonen is erg vervuild. Via de riolen komen er allerlei chemische middelen en pesticiden in terecht. Boten spoelen hun ruim of tanks in volle zee schoon. Dat is weliswaar verboden, maar gebeurt nog steeds. Door de verf op grote boten komt er lood in het water terecht, wat zeer schadelijk is voor de gezondheid van de dolfijnen. En dan is er ook nog olie, die lichter is dan water en dus op zee blijft drijven. Het blaasgat van de dolfijnen geraakt hierdoor verstopt zodat de arme dieren niet meer kunnen ademen en sterven.

En dit is lang nog niet alles. Een andere ernstige bedreiging voor onze dolfijnen-vrienden zijn sleepnetten. Ze raken er in verstrikt, net als vissen maar ook zeevogels en schildpadden, en verdrinken. Ook botsingen tussen dolfijnen en boten doen zich voor. En zelfs een in zee gegooide plastic tas kan het einde van een dolfijn betekenen: hun blaasgat en spijsverteringskanaal raken erdoor verstopt.

Je hebt het goed begrepen: de mens mag dan wel een boontje voor de dolfijnen hebben, toch is hij ook zijn grootste vijand!

Wat doet WWF?

WWF beschermt de gebieden waar dolfijnen zich voortplanten, voert onderzoek naar de doodsoorzaak van dode dolfijnen die op het strand aanspoelen en naar de impact van de jacht. WWF probeert ook samen te werken met plaatselijke vissers, en heeft steeds gepleit voor de oprichting van zeereservaten, waarbinnen de jacht op walvisachtigen volledig verboden is. Momenteel bestaan er reeds drie van dergelijke reservaten: in het Zuidpoolgebied, in de Indische Oceaan en in het Middellandse-Zeegebied (de Ligurische Zee). Maar enkel in dit laatste reservaat geldt het jachtverbod ook voor dolfijnen.

 

Dolphin safe

Dolphin safe is de naam van een WWF-campagne die in de jaren ’90 gevoerd werd. WWF onderhandelde toen met tonijninvoerders en –verdelers om hen ertoe te brengen de “Dolphin safe”-criteria te respecteren. Dit betekende onder meer: geen tonijn aankopen die gevangen werd door middel van sleepnetten en de aankoopbewijzen voorleggen aan WWF. De campagne was een groot succes en talrijke tonijnhandelaars kregen een “Dolphin safe”-bewijs toegekend.

Zwemmen met een dolfijn

Wie droomt er niet van eens naast een dolfijn te mogen zwemmen... Er zijn verschillende plaatsen in de wereld waar dolfijnen in hun natuurlijke omgeving te bewonderen zijn: op de Canarische eilanden, in Schotland, het Middellandse-Zeegebied, ... We noemen dit whale-watching. Als je ooit de kans krijgt een dolfijn van dichtbij te ontmoeten, denk er dan aan dat je altijd een paar regels in acht moet nemen: het is de dolfijn die beslist of hij zin heeft om jou te ontmoeten. Heeft hij geen zin, zal hij het je duidelijk laten merken en wegzwemmen. Het heeft dan geen zin hem toch nog achterna te zitten.