De buideldieren

Als je "Australië" hoort, denk je waarschijnlijk onmiddellijk aan kangoeroes en koala’s. Dat zijn zoogdieren, maar wel hele bijzondere: het zijn buideldieren! In tegenstelling tot wat mensen soms denken, komen buideldieren niet alleen in Australië voor. Ze leven ook in Oceanië en Centraal- en Zuid-Amerika.

EEN BESCHERMENDE BUIDEL

Een verschil met andere zoogdieren is dat de jongen van buideldieren zich niet helemaal in de buik van hun moeder ontwikkelen maar aan de buitenkant, in een beschermende buidel.

KWETSBARE KLEINTJES
Bij de geboorte zijn buideldieren nog heel klein en wegen ze slechts enkele grammen. Hun achterpootjes zijn nog niet volledig gevormd en hun nieren, hart en longen functioneren nauwelijks. Zodra een buideldierjong uit z'n moeders buik gekomen is, kruipt hij in haar veilige buidel om verder te groeien. Om te kunnen overleven moet hij zich goed vastklampen. Daarom heeft hij al klauwtjes aan zijn voorpoten. Dankzij zijn reukzin weet het kleine diertje de tepel van zijn moeder te vinden, en dus ook de melk die hij nodig heeft. Het jong zal zich wekenlang aan deze tepel blijven vastklampen.

De buidel van een kangoeroe bevindt zich aan de buikzijde. Maar bij andere diersoorten kan hij op de rug zitten.

ZO HERKEN JE EEN ZOOGDIER

Je kent al veel zoogdieren: de hond, de kat, de koe, de aap. Soms zie je niet onmiddellijk of een dier een zoogdier is. Zo denken sommigen onterecht dat de dolfijn een vis is. Maar hoe kan je dan een zoogdier herkennen? Alle zoogdiervrouwtjes voeden hun jong met melk die ze zelf produceren. Ook hebben alle zoogdieren ooit in hun leven ergens pels (ook al is het maar even). Zo hebben walvisjongen pels op hun snuit, al raken ze die bij het opgroeien al snel weer kwijt. Het gordeldier heeft benige plaatjes op zijn rug, maar zijn buik is bedekt met pels. Alle zoogdieren – behalve de luiaards en de familie van de lamantijnen of manati's (een soort zeekoeien) – hebben een nek met zeven halswervels, zelfs de giraf! Ook is de lichaamstemperatuur van zoogdieren constant. Dat is bv. niet het geval bij de reptielen, die de zon nodig hebben om op temperatuur te blijven.

EEN WAAIER AAN MATEN, VORMEN EN KLEUREN!

Er zijn wel 272 soorten buideldieren, die verschillende leefgebieden "ingepalmd" hebben: ze leven in bossen, woestijnen, onder de grond of in het water. En er zijn zowel vleeseters als planteneters bij.

Buideldieren kunnen erg klein zijn. Zo meten buidelspringmuizen amper een tiental centimeters. Maar sommige buideldieren worden makkelijk anderhalve meter groot, zoals de rode reuzenkangoeroe.

Een zeer bekend buideldier is de koala, die alleen maar eucalyptusblaadjes eet. Nu groeien er in Australië wel 350 soorten eucalyptus, maar de koala lust er maar een twintigtal van. Slechts weinig koala’s overleven in gevangenschap.	De buideleikelmuis is één van de kleinste buideldieren. Zijn lichaam is maar 10 cm lang en dat is precies even lang als zijn staart! De buideleikelmuis is erg nuttig. Hij voedt zich met bloemennectar en brengt ondertussen stuifmeel over van de ene naar de andere bloem. Zo helpt hij de planten zich voort te planten.
De wombat lijkt wat op een beer, maar dan "in het klein". Met zijn grote klauwen graaft hij tunnels die wel 200 meter lang kunnen zijn. Soms storten die tunnels in, zodat er grote putten ontstaan waarin paarden kunnen struikelen.	De wolhaarbuidelrat leeft in Centraal-Amerika. Er werd lang op hem gejaagd omwille van zijn mooie, zachte vacht die zijn hele lichaam (behalve zijn staart) bedekt. Met zijn lange staart kan hij zich aan de takken van de bomen vastklampen.
De grote buidelmarter lijkt erg op de steenmarter. Hij is een geducht en beweeglijk roofdier dat zijn prooi met een eenvoudige beet in de nek kan doden.

KANGOEROE OF WALLABY?

Het enige verschil tussen een kangoeroe en een wallaby is hun grootte. Je zou kunnen zeggen dat kangoeroes grote wallaby’s zijn en wallaby’s… kleine kangoeroes!

	Een kangoeroe herken je aan zijn typische vorm: twee grote achterpoten, twee kleine voorpoten en een grote, gespierde staart. Dankzij deze ledematen is de kangoeroe een ware spring- en snelheidskampioen. De rode reuzenkangoeroe kan 12 meter ver springen en een snelheid halen van 65 km/u. Kangoeroes eten planten en grassen.
	Parry-wallaby's leven in groepen. Je vindt ze in eucalyptusbossen in bergachtige gebieden. Het jong van een Parry-wallaby blijft langer dan 8 maanden in de buidel van zijn moeder. Die blijft hem zogen tot hij 15 maanden oud is.
	De quokka leeft nog maar op twee eilanden aan de Australische kust: Rottnest en Bald. Om zich te verfrissen likt hij zijn poten, staart en buik.
	De geelvoetkangoeroe is een wallaby die in rotsen en kloven leeft. Hij springt van rots tot rots om zich te verplaatsen.

OOK IN DE BOMEN!

Er bestaan ook kangoeroes die een groot deel van hun tijd in de bomen doorbrengen. De achterpoten van deze boomkangoeroes zijn korter dan bij andere kangoeroes.

De Goodfellow-boomkangoeroe leeft in de bomen. Zijn lichaam is helemaal aan een leven in de bomen aangepast. Om te klimmen grijpt hij de boomstam vast met zijn voorpoten. Naar beneden komen doet hij achterwaarts met behulp van zijn voorpoten, terwijl hij zijn achterpoten over de boomstam naar beneden laat glijden. Om zich van boom naar boom te begeven, maakt hij soms sprongen van 9 meter ver!

BEDREIGINGEN

De grootste bedreiging voor de buideldieren is de mens. Toen de Europeanen naar Australië trokken, hadden ze konijnen bij. Die hebben er veel schade aangericht. Ze groeven holen en schrokten een deel van de planten op. Bovendien hadden ze er geen natuurlijke vijand, en namen ze dus snel in aantal toe. De Europeanen hebben toen vossen uitgezet om op de konijnen te jagen. Maar die vossen vingen helaas vooral kleine buideldieren. Die zijn immers véél makkelijker te vangen dan konijnen…

De Europeanen brachten nog een ander dier mee naar Australië, dat er ook veel schade aanrichtte: de kat. Katten hebben er veel reptielen, vogels en buideldieren buitgemaakt! En dat is nog niet alles! De Europeanen kapten er ook veel bossen, om plaats te maken voor landbouwgrond. Zo kregen de buideldieren nog minder plaats!

In 1930 werd de laatste Tasmaanse buidelwolf in de natuur gedood. En ook daar is de verantwoordelijk voor: hij jaagde op de wolven en vergiftigde hen, omdat hij ze schadelijk vond. Op 7 september 1936 stierf de laatste buidelwolf in gevangenschap, in de zoo van Hobart.

WAT DOET WWF?

WWF-Australië bestudeert de buideldieren en hun verspreiding. Samen met andere organisaties pakt WWF de gevaren aan die deze dieren bedreigen. Maar er is nog veel werk aan de winkel! Alleen al in Australië zijn 76 (van de 200) buideldiersoorten met uitsterven bedreigd of reeds verdwenen!

home