20 jaar iMac: zoveel invloed had de iMac op de computers van nu
De iMac bestaat 20 jaar en dat is reden genoeg om terug te kijken welke invloed de iMac heeft gehad. De iMac zorgde ervoor dat Apple uit een moeilijke periode weer omhoog krabbelde, maar Apple maakte ook wat opmerkelijke keuzes waar niet iedereen blij mee was.
De iMac bestaat nog steeds. De meest recente nieuwkomer de iMac Pro uit december 2017 zal misschien niet op ieders bureau staan, maar je hebt vast wel een van de eerdere modellen zelf gehad of bij iemand anders thuis zien staan. De iMac redde Apple van de ondergang: financieel stond Apple er in 1998 slecht voor en qua producten was er ook geen lijn in te bekennen. Steve Jobs koos voor een simpele productmatrix met vier vakken, zoals je hieronder kunt zien. Voor consumenten en professionals waren er speciale Macs voor op het bureau of onderweg. De iMac was van die vier apparaten de meest belangrijke. Het zette Apple weer op de kaart en zorgde dat een veel grotere groep mensen met een Mac leerde werken.
Wat waren de grootste vernieuwingen in de iMac en welke invloed heeft het gehad op zowel Apple als de computerindustrie?
De iMac redde Apple
We zeiden het al eerder: de iMac heeft Apple gered van de ondergang. In 1996 en 1997 was Apple al meermaals ten dode opgeschreven door de media. In 1997 werd een verlies van $878 miljoen gemaakt, maar het lukte om dat in 1998 heel snel om te draaien. In 1998 werd er voor het eerst in drie jaar weer winst gemaakt: $414 miljoen om precies te zijn. Dat is deels te danken aan de succesvolle iMac-verkoop, maar ook aan kostenreducties. Jobs zorgde ervoor dat Apple’s operationele kosten drastisch omlaag gingen. Maar dat niet alleen: Apple werd weer bekend als een innovatief bedrijf, dat begreep wat het publiek wilde. Apple was niet zomaar klein te krijgen. Die opgaande lijn heeft Apple sindsdien voortgezet: er wordt sinds 1998 alleen nog maar winst gemaakt en zelfs vandaag de dag boekt Apple record na record. Zonder iMac zouden we nu geen iPhones en iPads hebben gehad.
Het einde van beige
Voordat de Mac op de markt verscheen waren alle computers beige of grijs. Fabrikanten zagen de buitenkant van een computer als een ‘rechthoekige doos’ die vooral functioneel moest zijn. Je stopte een computer toch meestal onder je bureau. De iMac was een verademing: de ronde vormen en de felle kleuren: die wilde je graag op je bureau zetten. De meest populaire en bekendste kleur werd Bondi Blue, een blauwgroene kleur genoemd naar de kustlijn van Bondi Beach in Australië. Overigens was Apple’s idee om kleur te gebruiken ook niet zelfbedacht, want Jony Ive’s inspiratiebron waren de kleurrijke Olivetti-typemachine uit de jaren zestig. Die vielen op omdat ze kleur hadden, terwijl andere fabrikanten alleen typemachines in saaie kleuren uitbrachten. Ive wist al dat hij met gekleurde computers meteen impact kon maken.
Apple’s iMac kreeg veel publiciteit en bracht een schok teweeg in de pc-wereld. Sindsdien zagen we steeds minder beige computerkasten, al bleven de meeste fabrikanten nog wel vasthouden aan de designprincipes van een ‘functionele bak’.
Het begin van de i
De iMac betekende ook op een ander punt een nieuwe begin: het was het eerste product met een i-merknaam. Daarna volgden iTunes, iLife, iSight, iChat, iPhone en (de voorlopig laatste) iPad. Sindsdien lijkt Apple overgestapt op simpeler namen zoals Apple Watch en Apple Music. Maar af en toe grijpen ze ook weer terug op oudere gewoontes, zoals bij de naam HomePod, een verwijzing naar de iPod. Wat de i betreft: die moest vooral duidelijk maken dat het een product voor jouzelf is, net als het latere MobileMe.
De iMac startte de internetrevolutie
In Nederland was het rond 1995 voor iedereen mogelijk om op internet te gaan. Toch was er nog maar een kleine groep voorlopers die dat daadwerkelijk deed. Bij de introductie van de iMac legde Apple sterk de nadruk op internet (de i zou zelfs voor ‘internet’ staan). In de reclamefilmpjes werd duidelijk gemaakt dat je met een iMac makkelijk verbinding met internet kon maken: in slechts twee stappen hoorde je erbij! Dit zorgde niet alleen voor veel meer bewustwording bij consumenten, maar het zorgde er ook voor dat Apple zich kon onderscheiden. Ander fabrikanten benadrukten nauwelijks hoe makkelijk het was om de digitale snelweg te betreden (en als ze dat wel deden, kostte het heel wat meer dan twee stappen).
Het was de start van kopieergedrag
Voorheen werd Apple gezien als een computerbedrijf voor een select groepje mensen. Maar toen de iMac en kort daarop de iPod de harten van consumenten veroverden, wisten andere fabrikanten dat ze een antwoord moesten hebben. Er kwamen allerlei producten in snoepkleurtjes, geïnspireerd op de vijf kleuren van de iMac. Van broodroosters tot asbakken: er waren heel wat fabrikanten die zich lieten inspireren door de iMac. Op zijn beurt liet Jony Ive zich weer inspireren door de producten van Braun van een paar decennia eerder.
Sindsdien is bijna elk Apple-product nagemaakt, tot op de dag van vandaag. Android-telefoons waren bezig om zich in nieuwe en unieke richtingen te ontwikkelen… totdat de iPhone X op de markt kwam. In plaats van doorgaan op het gekozen pad hebben veel telefoonmakers besloten om ook maar mee te gaan met de notch, animoji en veegbewegingen.
Apple bleef tot 2002 vasthouden aan de kekke kleurtjes, maar sloeg daarna toch een andere richting in met het witte bolletje (iMac G4) en latere witte modellen.
In 2007 stapte Apple over op de huidige aluminiumkleur en ook dat is bij andere fabrikanten te zien. Er zijn nog steeds heel wat computerfabrikanten die volgen wat Apple doet met geborsteld aluminium, wit en zwart.
Eerherstel voor Steve Jobs
De introductie van de iMac betekende ook eerherstel voor Steve Jobs. Hij had Apple in 1985 na een strijd om de macht verlaten en kwam in 1997 terug als interim CEO. Zijn opdracht was om Apple weer op de kaart te zetten en dat lukte. Na het schrappen van meerdere verliesgevende productlijnen (waaronder de Newton) maakte Apple een jaar later alweer winst. Dat wil niet zeggen dat Jobs een financieel genie was (die rol past toch beter bij de huidige CEO Tim Cook) maar wel dat hij als geen ander instaat was om mensen het beste uit zichzelf te laten halen, waardoor er ongelooflijk goede producten ontstonden. Dankzij het succes van de iMac had iedereen binnen Apple er weer vertrouwen in en was bereid z’n beste beentje voor te zetten – ook als dat lange werkdagen en boze buien van Jobs met zich meebracht.
Het einde van de floppy disk
Als je in 1998 een pc had, was de kans groot dat er een doosje met floppy disks naast stond. Het was dé manier om onderling data uit te wisselen. Apple bracht in 1984 de eerste Macintosh uit met een 3,5-inch disk drive, maar bij de iMac nam het bedrijf een ‘moedige’ beslissing: er zat geen floppy drive meer in! Zoals te verwachten kreeg Apple behoorlijk wat kritiek. Het bedrijf vond dat je vanaf nu internet en lokale netwerken kon gebruiken als je bestanden wilde uitwisselen. Daarmee gokte Apple erop dat de vroege gebruikers die moeite wel wilden nemen. Apple was z’n tijd ver vooruit en zou die aanpak later nog een paar keer herhalen, zoals bij het weglaten van de disk drive in de MacBook Air en het schrappen van de koptelefoonpoort in de iPhone 7. Apple nam daarmee een gok, maar dat heeft nooit echt ongunstig uitgepakt.
Het begin van USB
De iMac introduceerde ook iets nieuws: een USB-poort. In plaats van floppy disks kon je met een USB-stick data uitwisselen. Het klinkt niet als een erg radicale keuze, maar voor de Mac-gebruikers uit die tijd veranderde er nogal wat. Ze moesten hun muizen, toetsenborden en randapparatuur zoals printers en scanners vervangen door een ander exemplaar, of met een verloopstukje gaan werken. Met de komst van USB verdwenen ook meteen de SCSI-poorten uit die tijd. Dankzij de iMac stapten fabrikanten van printers en andere randapparatuur over op USB en was er daarna al flink wat aanbod. Als Apple dit niet had gedaan, zaten we nu misschien nog wel steeds met verouderde poorten te hannesen.
De iMac is jarig! Apple introduceerde zijn alles-in-een-desktop op 6 mei 1998, maar bracht ‘m pas op 15 augustus van dat jaar uit. De computer is dus precies 20 jaar verkrijgbaar. De kleurige Mac was op meerdere manieren bijzonder. Het was het begin van een nieuw tijdperk voor Apple en had een grote impact op de hele industrie.
De iMac was de eerste computer die Steve Jobs onthulde na zijn terugkeer naar Apple. De Apple-oprichter verliet het bedrijf in 1985, maar kwam in 1997 terug. Hij liet Apple-ontwerper Jony -Jonatan- Ive vrij en die maakte met het ontwerp van de iMac meteen indruk.
Een kleurige nieuwkomer (1998)
De allereerste iMac lijkt vandaag de dag niet zo bijzonder. Hij had een 15-inch CRT-scherm, een processor van 233MHz en een een harde schijf van 4 GB. De computer veroorzaakte echter een kleine revolutie op bijna ieder gebied. Het was een van de eerste computers die niet uit een grijze, vierkante kast bestond. Met zijn transparante ‘bondi blue’ behuizing paste de iMac perfect in de jaren 90-esthetiek en werd het een geliefd ontwerp. Apple zette een echte trend en het duurde niet lang voordat allerlei andere apparaten ook in het kenmerkende blauw verkrijgbaar waren.
De iMac was ontworpen voor internet (daar staat de “i” in de naam voor), dat destijds nog niet zo vanzelfsprekend was. Door een ingebouwd modem kom je meteen online. Iets dat op andere computers vaak onmogelijk was zonder schroeven. De iMac heeft ook geholpen het USB-tijdperk in te luiden. Apple forceerde dit min of meer door alle oude poorten (zoals de SCSI-interface) te schrappen. Dat heeft ertoe geleid dat veel bedrijven USB-randapparatuur gingen bouwen. Misschien destijds wel de meest gewaagde keuze ooit: het diskettestation was niet langer aanwezig.
Het is geen geheim dat de iMac de comeback van Apple inluidde. Het commerciële succes van de opvallende alles-in-een zorgde ervoor dat Apple na veel zakelijke blunders weer financiële ruimte kreeg. Het bedrijf had onder leiding van Steve Jobs ook weer een duidelijke focus, namelijk gebruiksgemak, eenvoud en ontwerp. De iMac was ook de start van de carrière van de legendarische ontwerper Jonathan -Jony- Ive. Zijn reputatie voor minimalistische maar memorabele producten kreeg door deze computer écht vorm.
iMac G4 (2002): een gewaagde stap
Apple kampte in 2002 met een lastig dilemma. De eerste iMac werd een beetje oud. Maar hoe volg je een iconische computer op die gebouwd is rondom een beeldbuis? Het antwoord voor Apple was simpel: een stap die nog radicaler is. De iMac G4 uit 2002 was geïnspireerd op een zonnebloem. Het 15-inch LCD-scherm (later kwamen er ook varianten van 17- en 20-inch) zou op een nek worden geplaatst, waardoor het scherm kon kantelen en draaien. De voet bevatte alle overige hardware. Zo bleef het een all-in-one.
De iMac G4 was niet zo’n grote hit als zijn voorganger, want het LCD-scherm zorgde voor een hoge prijs en daarnaast bleven de PowerPC-chips achter. De Mac stond echter wel centraal in de digital hub-strategie van Apple. Daarin was de Mac het middelpunt bij het afspelen van media. De Mac hielp bij het mainstream maken van bepaalde innovaties zoals digitale camera’s en het bewerken van video. Het toonde ook aan dat Ive niet bang was om nieuwe ontwerpen te maken, iets dat hij de afgelopen 20 jaar met wisselend succes is blijven doen.
iMac G5 (2004): Op naar Intel
In 2004 introduceerde Apple de iMac met een ontwerp dat we anno 2018 nog steeds kennen. Een echte alles-in-een met de hardware achter het scherm. De iPod was in 2004 ook net van een USB-aansluiting voorzien en begon aan zijn grote doorbraak. Apple wilde de iMac van die aandacht laten profiteren en dat was aan het ontwerp te zien. Wit en plastic voerden de boventoon bij de alles-in-een-desktop. Aan de binnenkant was een 64-bit PowerPC-chip te vinden, goed voor een broodnodige snelheidsboost. Latere modellen hadden ook een ingebouwde webcam.
Velen zullen dit ontwerp echter om een andere reden kennen. Deze iMac was de eerste op Intel gebaseerde machine van Apple. De allereerste op x86 gebaseerde Mac was vrijwel identiek aan de iMac G5, maar deze was heel wat sneller. Er waren ook allerlei nieuwe mogelijkheden, zoals dual-booting met Windows.
De aluminium iMac (2007): klaar voor kantoor
Tot 2007 had de iMac altijd een beetje speels en misschien wel goedkoop uiterlijk. Duidelijk een computer voor thuisgebruik. De aluminium iMac veranderde dat echter. Het ontwerp van metaal en glas deed niet alleen denken aan de iPhone, maar had een zakelijke uitstraling. De binnenkant kreeg ook een vernieuwingen met snelle dual-core-processor en nieuwe draadloze accessoires. De iMac was niet langer revolutionair, maar volwassen.
De latere modellen waren vooral een verfijning van het eerste model uit 2007. In een wereld waar laptops steeds krachtiger werden, stond de iMac langzaam maar zeker symbool voor de power user. De unibody iMac (vanaf 2009) kreeg een 27-inch beeldscherm en quad-core processors, later volgde Thunderbolt. De iMac uit 2012 symboliseerde de dood van de optische media. Apple’s boodschap was duidelijk: gebruik clouddiensten en streaming video in plaats van back-ups en films op DVD.
De iMac als werkpaard (2014-2018): Retina en Pro
In 2014 leek de computermarkt in geen enkel opzicht meer op die uit 1998. De iPhone en iPad knaagden aan de computerverkopen en waar voor surfen en videobewerking ooit een desktop nodig was, kon dat prima met een draagbaar apparaat. Apple’s oplossing? Maak een werkpaard. De iMac met Retina-display bevatte een van de eerste 5K-schermen en had een relatief lage prijs. Veel losse 5K-schermen waren duurder dan de gehele iMac, waardoor het een koopje was voor creatievelingen die een onweerstaanbaar scherm zochten.
Met de iMac Pro is de rol van Apple’s alles-in-een-computer compleet veranderd. Het was 20 jaar geleden een toegankelijke computer voor thuis, maar nu is het een serieus werkstation. Het is allesbehalve een “computer voor de rest van ons”, zoals Apple zijn all-in-one altijd noemde. Dat komt ook omdat computers zelf niet langer de multifunctionele apparaten zijn die ze vroeger waren. De tablet en smartphone hebben die rol overgenomen. De vraag die rest: hoe ziet de toekomst van de iMac eruit? Bestaat de all-in-one over 20 jaar nog steeds?
